Jak działa rękojmia? Jakie są prawa i obowiązki sprzedającego i kupującego?

Co to jest rękojmia i kiedy ma zastosowanie?
Odpowiedzialność sprzedawcy za wszelkie wady fizyczne i prawne sprzedanej rzeczy (w naszym przypadku motocykla) nazywamy rękojmią i podlega ona zasadom opisanym w kodeksie cywilnym.

Musimy jednak pamiętać, że inne wymogi prawne mają zastosowanie przy sprzedaży prze przedsiębiorcę innemu przedsiębiorcy, a inne gdy transakcja zawarta zostanie z konsumentem. Gdy pojazd sprzedawany jest finalnemu klientowi sprzedawca nie może modyfikować punktów umowy wynikających z tytułu rękojmi. Jednak, gdy kupującym jest inny przedsiębiorca, tę odpowiedzialność można ograniczyć, lub rozszerzyć, a nawet całkowicie ją wyłączyć.

Kodeks cywilny roztacza bardzo szeroką ochronę kupującego, jednak dotyczy ona jedynie obiektywnych i rzeczywistych wad. Jeżeli więc wada nie istnieje, nawet jeżeli kupujący uważa  inaczej, to sprzedawca nie jest zobowiązany tytułem rękojmi. Rozstrzygnięcie dotyczące zaistnienia wad i roszczeń kupującego rozstrzyga sąd. Kodeks przewiduje również, że rękojmi podlegają tylko te wady, które powstały do momentu wydania motocykla kupującemu, lub wynikły z przyczyny tkwiącej w przedmiocie sprzedaży w tej samej chwili. Jeżeli kupujący w momencie zawarcia transakcji wiedział o wadach pojazdu (został poinformowany przez sprzedającego, lub ujawnione zostały w ofercie sprzedaży), to sprzedający nie odpowiada wobec niego z tytułu rękojmi. Mówiąc prościej – jeżeli kupujący motocykl wiedział o jego wadach i mimo to dobrowolnie przystąpił do transakcji, to prawo rękojmi nie obowiązuje.

Co to są wady istotne i nieistotne?

Gdy jednak wady motocykla zostały zatajone, albo nie posiadał wszystkich cech, które zgodnie z umowa powinien mieć, lub gdy nie działa prawidłowo, kupujący może wnosić różnego rodzaju roszczenia wobec sprzedawcy. Można żądać, wymiany na inny egzemplarz, obniżenia ceny, usunięcia wad, lub nawet odstąpić od umowy sprzedaży. Tu jednak musimy rozgraniczyć wady istotne od nieistotnych. Uprawnienia do wystąpienia o odstąpienie od umowy przysługują tylko i wyłącznie wtedy, gdy wada jest istotna. Wada istotna to taka, która całkowicie, lub w znacznym stopniu uniemożliwia użytkowanie pojazdu, w sposób zgodny z jego przeznaczeniem, czy jego właściwościami. Np. nie możemy wymagać od motocykla typu cruiser, aby użytkować go w terenie. Inne wady niż „istotna” nie uprawniają kupującego do skutecznego złożenia oświadczenia o odstąpienia od umowy. Przy okazji należy zauważyć, że w przypadku motocykli leasingowanych prawo to nie przysługuje użytkownik pojazdu, a jedynie lesingodawcy. Z kolei roszczenie obniżenia ceny musi być proporcjonalne co do wady motocykla. Oznacza to, że nie można żądać zbyt dużej obniżki ceny przy drobnych, lub mało istotnych wadach.

Tu natrafimy na problematyczność określenia „wada nieistotna”. Jeżeli w tym zakresie wystąpi spór między kupującym a sprzedającym sprawa będzie mała finał sądowy. Ocena istotności wady wymaga bowiem opinii eksperckiej powołanego przez sąd biegłego.

Jakie prawa ma sprzedający?

W pierwszym akapicie wymienione zostały cztery sposoby rozwiązania roszczeń z tytułu rękojmi. Kupujący sugeruje najbardziej odpowiadające mu rozwiązanie, ale sprzedawca nie zawsze ma obowiązek spełnić to roszczenie.  W przypadku gdy kupujący chce odstąpić od umowy, lub żąda obniżenia ceny, sprzedawcy przysługuje prawo (w ramach kątruprawnienia) do wymiany pojazdu na wolny od wad, wadę naprawić, albo ja usunąć. Przy czym musi to nastąpić niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności. Taka sytuacja nie może jednak mieć miejsca, gdy motocykl był już poprzednio wymieniony, lub naprawiany. Z kolei kupujący (konsument) może nie zgodzić się na proponowany przez sprzedawcę wariant (wymiana lub naprawa) i zażądać bardziej odpowiadającego mu rozwiązania. Sprzedający jest zobligowany do uwzględnienia roszczenia konsumenta, chyba że będzie ono obiektywnie niemożliwe do spełnienia, lub wiązać się będzie z nadmiernymi kosztami ponoszonymi przez sprzedawcy, w stosunku do alternatywnego rozwiązania.  

Kto ponosi koszty rękojmi?

Wszelkie koszty związanie z wymianą bądź naprawą motocykla ponosi zawsze sprzedawca. Obejmują one zarówno demontaż, robociznę, części zamienne, materiały eksploatacyjne, jak i ponowne złożenie pojazdu i jego uruchomienie. Nie znaczy to jednak, że kupujący nie ma żadnych obowiązków w tym zakresie.  Zobligowany jest do współpracy ze sprzedającym w zakresie wykonywania czynności wynikających z obowiązku rękojmi. Musi umożliwić skuteczny transport motocykla do serwisu, wydać wszelkie zdemontowane podzespoły i części. W przypadku odstąpienia od umowy kupujący zobowiązany jest zwrócić kompletny (w takim stanie jak został wydany) motocykl.

Jakie są terminy rękojmi?

Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada została ujawniona przed upływem dwóch lat od momentu zakupu. Z kolei roszczenie o wymianę motocykla na wolny od wad, lub usunięcie wady przedawnia się po roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. W przypadku pojazdów używanych jest nieco inaczej – jeżeli kupującym jest konsument, odpowiedzialność sprzedawcy w zakresie rękojmi, może zostać ograniczona nie mniej niż do roku od momentu wydania go kupującemu. Jeżeli wada fizyczna motocykla została ujawniona przed upływem roku od momentu wydania kupującemu, przyjmuje się, że wada taka (lub przyczyna jej powstania)  istniała w momencie zakupu.